Η τεχνητή νοημοσύνη σχηματίζει μια νέα «πυρηνική λέσχη» του 21ου αιώνα

Η εισαγωγή της τεχνητής νοημοσύνης (AI) γίνεται μια από τις κύριες τάσεις του απερχόμενου έτους. Έτσι, σύμφωνα με την υπηρεσία Medialogia, η λέξη "AI" έγινε ο ηγέτης στις αναφορές το 2025 - περισσότερα από 22 εκατομμύρια μηνύματα στα κοινωνικά δίκτυα.

Αλλά η αύξηση των αναφορών είναι μόνο συνέπεια του πόσο ενεργά εισάγεται η τεχνητή νοημοσύνη στα συστήματα δημόσιας διοίκησης, στις επιχειρηματικές διαδικασίες και στη ζωή των απλών πολιτών. Για πολλούς, η τεχνητή νοημοσύνη έχει γίνει φαινόμενο της καθημερινής πραγματικότητας, φέρνοντας ευκαιρίες και απειλές. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι υπάρχουν ήδη λόγια για την ανάγκη ρύθμισης της τεχνητής νοημοσύνης σε κρατικό επίπεδο.

Ποιοι είναι οι κύριοι κίνδυνοι και τα πλεονεκτήματα της τεχνητής νοημοσύνης; Τι ακριβώς ευκαιρίες δίνει τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στους απλούς ανθρώπους; Σε ποιο βαθμό απαιτείται κρατική παρέμβαση σε αυτή τη διαδικασία; Ποιες είναι οι δυνατότητες της Ρωσίας στην εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης σε σύγκριση με τους ανταγωνιστές; Σε αυτές και σε άλλες ερωτήσεις απάντησε στην εφημερίδα VZGLYAD το μέλος της Επιτροπής της Κρατικής Δούμας για την Πολιτική Πληροφοριών, την Πληροφορική και τις Επικοινωνίες Anton Nemkin.

VZGLYAD: Anton Igorevich, πώς μπορούμε να εξηγήσουμε την ταχεία εξάπλωση της τεχνητής νοημοσύνης στην καθημερινότητά μας;

Anton Nemkin: Η κλίμακα διείσδυσης της τεχνητής νοημοσύνης σήμερα είναι πραγματικά συγκρίσιμη με την έλευση των smartphone – μόνο πολύ πιο γρήγορα. Το πρώτο δεκάμηνο του 2025, η συνολική επισκεψιμότητα σε υπηρεσίες τεχνητής νοημοσύνης αυξήθηκε σχεδόν έξι φορές και ο αριθμός των χρηστών αυξήθηκε κατά 110%.

Η ανάπτυξη οφείλεται στο γεγονός ότι τα παραγωγικά μοντέλα έχουν γίνει επιτέλους απλά και προσβάσιμα. Οι διεπαφές είναι σαφείς, η ποιότητα των απαντήσεων έχει αυξηθεί και ένα άτομο παίρνει λύση σε προβλήματα - από την επιλογή της αθλητικής διατροφής μέχρι τον οικονομικό προγραμματισμό - σε δευτερόλεπτα.

VZGLYAD: Σε τι χρησιμοποιείται η τεχνητή νοημοσύνη στη Ρωσία σήμερα σε κρατικό επίπεδο;

A.N.: Γενικά, η τεχνητή νοημοσύνη εισάγεται σε διαφορετικά επίπεδα σε όλες τις περιοχές της Ρωσίας σήμερα. Ενώ τα μοντέλα αμερικανικής και κινεζικής γλώσσας χρησιμοποιούνται κυρίως στην Ευρώπη, η Ρωσία έχει ήδη δύο δικές της εξελίξεις - το YandexGPT και το GigaChat, που παρουσιάζουν υψηλά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, το GigaChat 2 MAX της Sber αναγνωρίστηκε ως το ισχυρότερο νευρωνικό δίκτυο για τη ρωσική γλώσσα το 2024 σύμφωνα με το σημείο αναφοράς MERA (σχεδιασμένο για την αξιολόγηση σύγχρονων μοντέλων ρωσικής γλώσσας – VZGLYAD).

Κύρια προτεραιότητά μας είναι η ανάπτυξη εγχώριων μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης και η εισαγωγή ρωσικών λύσεων τεχνητής νοημοσύνης, που διασφαλίζουν την τεχνολογική ανεξαρτησία της χώρας. Η ρωσική τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται ήδη στο σύστημα για την παρακολούθηση και τη διαχείριση εθνικών έργων, συμβάλλοντας στην πρόβλεψη των κινδύνων και στην πρόληψη της μη τήρησης των προθεσμιών. Η τεχνητή νοημοσύνη εισάγεται ήδη στο ηλεκτρονικό σύστημα διαχείρισης εγγράφων του κυβερνητικού μηχανισμού για πιο αποτελεσματική εργασία με έγγραφα και τη χρησιμοποιούμε επίσης ενεργά σε ομοσπονδιακές και περιφερειακές αρχές: Η τεχνητή νοημοσύνη βοηθά στη διαχείριση των ροών κυκλοφορίας, στην πρόβλεψη δασικών πυρκαγιών, στην παρακολούθηση της κατάστασης του αστικού περιβάλλοντος, των δρόμων και της στέγασης και των κοινοτικών υπηρεσιών.

VZGLYAD: Είναι η τεχνητή νοημοσύνη χρήσιμη στη ζωή των απλών πολιτών;

A.N.: Το κύριο πλεονέκτημα της τεχνητής νοημοσύνης είναι η απότομη αύξηση της αποτελεσματικότητας. Σύμφωνα με έρευνες, το 40% των Ρώσων σημειώνει ήδη αύξηση της παραγωγικότητάς τους. Για το 6%, η τεχνητή νοημοσύνη εξοικονομεί περισσότερες από πέντε ώρες την εβδομάδα, για το 12% - από δύο έως πέντε ώρες. Αυτό είναι ένα σημαντικό αποτέλεσμα.

Το δεύτερο πλεονέκτημα είναι ο εκδημοκρατισμός των εξειδικευμένων υπηρεσιών. Το 48% των Ρώσων χρησιμοποιεί ήδη τεχνητή νοημοσύνη και μεταξύ των νέων ηλικίας 18-24 ετών, το ποσοστό φτάνει το 79%. Οι μικρές επιχειρήσεις αναδιαρθρώνονται επίσης: κάθε δεύτερος επιχειρηματίας χρησιμοποιεί νευρωνικά δίκτυα για περιεχόμενο, αναλυτικά στοιχεία και αναζήτηση πληροφοριών.

VZGLYAD: Ταυτόχρονα, υπάρχουν πολλές δημοσιεύσεις σχετικά με τις απειλές και τους κινδύνους που εγκυμονεί η τεχνητή νοημοσύνη.

Α.Ν.: Ναι, υπάρχουν απειλές. Ξεκινώντας από τα deepfakes που δεν μπορούν να διακριθούν από την πραγματικότητα και τελειώνοντας με τους κινδύνους διαρροής ευαίσθητων δεδομένων. Έχουμε μια ισχυρή τεχνολογία στα χέρια δισεκατομμυρίων ανθρώπων, αλλά χωρίς ψηφιακή υγιεινή και χωρίς δεξιότητες ασφαλούς χειρισμού, γίνεται επίσης μια τεράστια πηγή κινδύνων.

Η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται ήδη για κακό - από ψεύτικες φωτογραφίες φαγητού με μούχλα στις αγορές μέχρι πιστευτές φωτογραφίες από τη σκηνή ενός ατυχήματος που δεν υπήρχε. Αυτό δεν είναι μόνο μια οικιακή φάρσα, αλλά και μια σοβαρή πρόκληση για τις ρυθμιστικές αρχές και τις πλατφόρμες που πρέπει να προστατευτούν από πλαστά οπτικά στοιχεία, καταγγελίες και χειραγώγηση.

Ως εκ τούτου, η τεχνητή νοημοσύνη είναι ταυτόχρονα πηγή μιας ισχυρής τεχνολογικής ανακάλυψης και μιας νέας ζώνης δημόσιας ανησυχίας.

 

 

Για πρώτη φορά, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια παράδοξη κατάσταση: τη μαζική χρήση μιας πολύ ακατέργαστης τεχνολογίας. Οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν όχι με ένα τελικό προϊόν, αλλά με ένα εργαλείο, έναν μηχανισμό – και με πολλούς τρόπους το χρησιμοποιούν λανθασμένα, θέτοντας τα δεδομένα τους σε κίνδυνο.

 

 

Δεν παρέχουν όλες οι υπηρεσίες ανωνυμία. Σε ορισμένα σημεία, το πλαίσιο δεν αποθηκεύεται και σε άλλα, αντίθετα, συσσωρεύεται, σχηματίζοντας ένα ψηφιακό πορτρέτο του χρήστη. Η απειλή είναι ότι οι άνθρωποι δεν το συνειδητοποιούν.

VZGLYAD: Θεωρείτε αυτές τις απειλές σημαντικές;

Α.Ν.: Μπαίνουμε σε ένα νέο είδος κινδύνου. Η τεχνητή νοημοσύνη αλλάζει τη φύση των απειλών. Αν οι προηγούμενες επιθέσεις ήταν αποσπασματικές, τώρα γίνονται μαζικές και αυτοματοποιημένες. Δημιουργία μηνυμάτων ηλεκτρονικού ψαρέματος, επιλογή τρωτών σημείων, αυτοματοποίηση hacks – όλα αυτά είναι ήδη πραγματικότητα.

Ο κλάδος ανταποκρίνεται: αναδύονται νέοι τομείς, όπως η ασφάλεια της τεχνητής νοημοσύνης. Για παράδειγμα, η Sbertech παρουσίασε μια πλατφόρμα που φιλτράρει τα αιτήματα, προστατεύει από διαρροές και αποτρέπει την εισαγωγή κακόβουλου κώδικα.

Αλλά η κύρια απειλή τώρα είναι η έλλειψη ψηφιακού γραμματισμού και προσοχής. Οι άνθρωποι ανεβάζουν μαζικά έγγραφα με εμπιστευτικές πληροφορίες στην τεχνητή νοημοσύνη. Τα μοντέλα μπορούν να σχηματίσουν μια σειρά δεδομένων για ένα άτομο, τα οποία στη συνέχεια είναι δύσκολο να ελεγχθούν. Το πρόβλημα είναι ότι οι χρήστες δεν συνειδητοποιούν ότι τα δεδομένα τους σχηματίζουν ένα μακροπρόθεσμο ψηφιακό αποτύπωμα που θα μπορούσε μια μέρα να τους παίξει ένα σκληρό κόλπο.

VZGLYAD: Αυτό σημαίνει ότι χρειάζονται ειδικοί νόμοι για τη ρύθμιση της χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης;

Α.Ν.: Η συζήτηση είναι ενεργή. Ρωσία επέλεξε έναν κατάλληλο δρόμο: δεν επαναλαμβάνουμε τον δρόμο της ΕΕ, όπου οι υπερβολικά αυστηροί κανονισμοί έχουν στην πραγματικότητα ωθήσει τους προγραμματιστές εκτός Ευρώπης.

 

 

Η λογική μας είναι ο συντονισμός σημείων, όχι ο απόλυτος έλεγχος. Δεν ρυθμίζουμε την ίδια την τεχνητή νοημοσύνη, αλλά τα σενάρια για την εφαρμογή της.

 

 

Για παράδειγμα, οι αλγόριθμοι συστάσεων είναι ένα συγκεκριμένο εργαλείο που μπορεί να προωθήσει χρήσιμο περιεχόμενο ή μπορεί να δημιουργήσει φυσαλίδες πληροφοριών και να χειραγωγήσει τις προβολές. Κατά συνέπεια, η ρύθμιση θα πρέπει να αφορά το πεδίο εφαρμογής και όχι την ουσία των αλγορίθμων. Σήμερα, συζητάμε τους σωστούς ορισμούς της τεχνητής νοημοσύνης, την ευθύνη για βλάβη, τους μηχανισμούς επισήμανσης του παραγόμενου περιεχομένου κ.λπ.

Μέχρι στιγμής, υπάρχουν μόνο αποσπασματικά, ακριβή στοιχεία ρύθμισης. Αλλά συνεχίζουμε να εργαζόμαστε για λογικούς κανόνες που στοχεύουν στην προστασία των πολιτών.

Η κύρια ιδέα είναι να καθοριστεί με σαφήνεια πού είναι χρήσιμη και απαραίτητη η τεχνητή νοημοσύνη – στη βιομηχανία, την άμυνα, ίσως στην ιατρική (αλλά με περιορισμούς ώστε να μην υποβαθμίζονται οι ικανότητες των γιατρών). Πρέπει να δώσουμε χώρο στην τεχνολογία να αναπτυχθεί, αλλά και να είμαστε σαφείς σχετικά με το πού η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο στις ζωές των ανθρώπων και πού η χρήση της είναι απαράδεκτη. Αυτό θα διατηρήσει την ψηφιακή κυριαρχία της χώρας και θα προστατεύσει τους πολίτες από πιθανούς κινδύνους.

VZGLYAD: Πώς αξιολογείτε τις ελπίδες των επιχειρήσεων για την εισαγωγή της τεχνητής νοημοσύνης για τη βελτιστοποίηση του κόστους;

A.N.: Πρώτον, σύμφωνα με μια έκθεση της McKinsey του 2025, το 88% των εταιρειών ισχυρίζεται ότι έχει εφαρμόσει την τεχνητή νοημοσύνη, αλλά στην πραγματικότητα, μόνο το 7% έχει ολοκληρώσει πλήρως αυτή τη διαδικασία. Αυτό σημαίνει ότι η εφαρμογή είναι επιφανειακή: υπάρχουν υποθέσεις, αλλά οι επιχειρηματικές διαδικασίες δεν έχουν ξαναχτιστεί. Ο λόγος είναι η χαμηλή άμεση επίγνωση. Οι άνθρωποι δεν ξέρουν πώς να ορίζουν εργασίες για μοντέλα, δεν κατανοούν τους περιορισμούς και τις δυνατότητές τους. Ως αποτέλεσμα, η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται στο 10-20% των δυνατοτήτων της.

Δεύτερον, η τεχνητή νοημοσύνη είναι διαθέσιμη, αλλά δεν είναι μια φθηνή τεχνολογία. Σήμερα, αυτό είναι ένα τεράστιο βάρος για τις υποδομές. Δεν είναι τυχαίο ότι οι μέτοχοι του OpenAI αναζητούν περίπου 100 δισεκατομμύρια δολάρια μόνο για να διατηρήσουν την ικανότητα AI. Πολλά από αυτά δαπανώνται για ψυχαγωγική χρήση, για την οποία κανείς δεν πληρώνει, αλλά που καταναλώνει υπολογιστικούς πόρους.

VZGLYAD: Ένα συνέδριο για την εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης – AI Journey – πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στη Ρωσία. Τι λένε οι ηγέτες της αγοράς για τα προβλήματα εφαρμογής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης;

A.N.: Στο AI Journey, συζητήθηκαν τρία κύρια εμπόδια: προσωπικό, ασφάλεια και οικονομία. Το πρώτο είναι η έλλειψη ειδικευμένων ειδικών. Οι μεγάλες εταιρείες σήμερα δημιουργούν στην πραγματικότητα τους δικούς τους μηχανικούς, επειδή το κλασικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν συμβαδίζει. Επιπλέον, υπάρχει έλλειψη όχι μόνο στους προγραμματιστές, αλλά και στους απλούς χρήστες: οι διευθυντές και οι υπάλληλοι συχνά απλώς δεν καταλαβαίνουν πώς να χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη. Εξ ου και το φαινόμενο McKinsey: υπάρχει εφαρμογή, αλλά όχι αποτέλεσμα.

Το δεύτερο εμπόδιο είναι η εργασία με απαιτήσεις δεδομένων και ασφάλειας. Πολλές εταιρείες δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν εξωτερικές λύσεις cloud: οι κίνδυνοι διαρροών είναι πολύ υψηλοί. Επομένως, εμφανίζονται μοντέλα με απομονωμένα περιγράμματα – όπως του Sber, όπου το περιβάλλον εργασίας και το προσωπικό AI διαχωρίζονται.

Το τρίτο εμπόδιο είναι οικονομικό. Τα έργα τεχνητής νοημοσύνης είναι ακριβά και δεν αποδίδουν πάντα. Ως εκ τούτου, πολλοί επιλέγουν μια υβριδική στρατηγική: αυστηρές μετρήσεις για σταθερές περιοχές και την προσέγγιση «εκτόξευση ακόμη και αν το αποτέλεσμα είναι μικρό» για την καινοτομία. Άλλοι ακολουθούν το μοντέλο συνεργασίας: για παράδειγμα, η SIBUR συνεργάζεται ενεργά με νεοφυείς επιχειρήσεις, κλιμακώνοντας όχι τις δικές της εξελίξεις, αλλά τις καλύτερες εξωτερικές λύσεις.

Η αγορά αναπτύσσεται: το 2025 θα φτάσει τα 520 δισεκατομμύρια ρούβλια έναντι 433 δισεκατομμυρίων ένα χρόνο νωρίτερα. Αλλά το ύψος θα μπορούσε να είναι διπλάσιο με επαρκές επίπεδο ικανότητας.

VZGLYAD: Πώς πιστεύετε ότι το κράτος θα ρυθμίσει τελικά την εισαγωγή της τεχνητής νοημοσύνης;

Α.Ν.: Περιμένουμε ένα υβριδικό μοντέλο. Πρώτον, στοχευμένοι νόμοι: επισήμανση περιεχομένου τεχνητής νοημοσύνης, ευθύνη για τη δημιουργία και διανομή deepfakes, κανόνες προστασίας δεδομένων, απαιτήσεις για τη διαφάνεια των αλγορίθμων σε κρίσιμους τομείς.

Δεύτερον, αυτορρύθμιση: εταιρικά πρότυπα, βιομηχανικοί κώδικες, εσωτερικοί κανονισμοί εταιρειών. Σήμερα, το 31% των εταιρειών χρησιμοποιεί την τεχνητή νοημοσύνη για ανάπτυξη, το 28% για τη δημιουργία περιεχομένου. Και κάθε εταιρεία διαμορφώνει ήδη τους δικούς της κανόνες ασφαλείας. Τρίτον, μέτρα υποδομής: πιστοποίηση μοντέλων, ασφαλή κέντρα δεδομένων, επαληθευμένα σύνολα δεδομένων, βιομηχανικές πλατφόρμες.

 

 

Και υπάρχει ένα τέταρτο στοιχείο για το οποίο δεν γίνεται πολύς λόγος: πρέπει να ρυθμίσουμε την κουλτούρα της χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης. Εκπαίδευση, εκπαίδευση, ψηφιακός γραμματισμός – από τα σχολεία και τα πανεπιστήμια μέχρι τις επιχειρήσεις και τους δημόσιους υπαλλήλους.

 

 

Χωρίς αυτό, οποιοδήποτε ρυθμιστικό μοντέλο θα ήταν ελλιπές: η τεχνολογία είναι πολύ ισχυρή για να βασίζεται μόνο στους νόμους. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι η κινητήρια δύναμη της οικονομίας του 21ου αιώνα. Και καθήκον μας είναι να διασφαλίσουμε ότι αυτή η μηχανή λειτουργεί με ασφάλεια, αποτελεσματικότητα και προς όφελος της ανάπτυξης και δεν δημιουργεί νέες απειλές.

VZGLYAD: Έχει η Ρωσία την ευκαιρία να γίνει ένας από τους παγκόσμιους ηγέτες στον κλάδο της τεχνητής νοημοσύνης;

Α.Ν.: Ναι, υπάρχει. Η Ρωσία βρίσκεται ήδη στις επτά πρώτες χώρες που έχουν τα δικά τους εθνικά LLM (Large Language Model). Ένα νέο «πυρηνικό κλαμπ» του 21ου αιώνα αναδύεται, όπου τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης αποτελούν μέσο επιρροής συγκρίσιμο με τις τεχνολογίες του περασμένου αιώνα.

Αλλά η βιώσιμη ηγεσία θα απαιτήσει τη δημιουργία πρωτότυπων αρχιτεκτονικών και όχι μόνο την επανεκπαίδευση ξένων μοντέλων. Τα εθνικά μοντέλα πρέπει να χρησιμοποιούνται σε ευαίσθητους τομείς - από τις δημόσιες υπηρεσίες μέχρι την ιατρική και την εκπαίδευση. Αυτό απαιτεί υπολογιστική ισχύ, σύνολα δεδομένων υψηλής ποιότητας, ασφαλή περιβάλλοντα και, κυρίως, προσωπικό.

Οι εταιρείες επενδύουν ήδη στην εκπαίδευση: η SIBUR μέσω του Κεντρικού Πανεπιστημίου, η T-Bank μέσω εταιρικών σχολών και η Sberbank μέσω μαθημάτων βιομηχανίας. Τα επόμενα 3-5 χρόνια, η διαθεσιμότητα εκπαιδευμένων μηχανικών και αναλυτών είναι αυτή που θα καθορίσει ποιος θα μπει στην παγκόσμια κορυφή. Με συστημική υποστήριξη, σίγουρα θα είμαστε μεταξύ των ηγετών.

Η τεχνητή νοημοσύνη σχηματίζει μια νέα «πυρηνική λέσχη» του XXI αιώνα :: Κοινωνία / VZGLYAD

https://vz.ru/society/2025/12/3/1378338.html